De jonge Noorse schrijfster Trude Marstein is populair bij de Scandinavische critici. Op haar naam staan vier romans, een essaybundel, een toneelstuk en een kinderboek – en ongeveer evenveel literaire prijzen. Met Weekend levert ze haar meest ambitieuze roman tot nog toe af. Het is het verhaal van het feest dat Karoline Skramnes geeft voor haar vijftigste verjaardag – een kleine Noorse stad, een weekend in juli. Karoline heeft een verantwoordelijke functie bij Grøstad, is getrouwd met Egil en is ontzettend aantrekkelijk: ‘Alle mannen zijn verliefd op Karoline en doen verwoede pogingen om dit te verbergen. Alle vrouwen haten Karoline en doen verwoede pogingen om dit te verbergen’.
Op het feest houdt haar man Egil, van wie iedereen zich afvraagt hoe hij aan zo’n vrouw is geraakt, een vreemde, meedogenloze speech. Naast liefdevol en aanhankelijk kan Karoline ook ‘egoïstisch, onverschillig, onberekenbaar en boosaardig’ zijn, zegt hij. Zijn betoog past niet in de feeststemming. Dat Karoline nog voor middernacht van haar eigen feest verdwijnt, past evenmin – zou er een causaal verband zijn?
Daarmee hebt u de centrale verhaallijn gehad. Klinkt allemaal niet zo bijzonder, zegt u? Toch is het dat wel. Het ambitieuze en ongewone van Weekend zit in de manier waarop het verhaal gebracht wordt. Marstein is creatief met focalisatie en vertelt haar roman afwisselend door de ogen van liefst 118 personages, die allemaal iets met Karoline te maken hebben – wij hebben het niet nageteld, maar het staat op de achterflap. De lezer springt voortdurend van de ene verteller over op de andere, elk met zijn eigen verhaal, en voelt zich daarbij als een kind dat in een cirkel vriendjes in het rond wordt geduwd: overrompeld en uitgelaten, maar ook een beetje duizelig.
Het procédé van de wisselende focalisatie laat Marstein toe belangrijke verhaalsituaties steeds verder uit te benen vanuit verschillende invalshoeken. Haar ambitie reikt namelijk verder dan het verjaardagsfeest. Uit de fragmentatie van haar caleidoscoop komen universele menselijke thema’s tevoorschijn: schande, vergeving, liefde, dood, schaamte, lust. Ook in Noorwegen zijn seksuele relaties hopeloos complex en proberen mensen vruchteloos om genot aan hun lichamen te ontwringen. En disfunctionele gezinnen zijn geen alleenrecht van een Noord-Amerikaans suburbia.
Als allerlaatste in deze polyfone roman krijgt Karoline zelf het woord, voor het eerst. In een sterke slotmonoloog knoopt ze enkele losse eindjes aan elkaar en onthult ze haar handelingsmoraal: ‘haal jezelf geen schaamte en leegte op de hals’ – het is een lovenswaardige instelling, maar over de resultaten in haar eigen leven kan gediscussieerd worden.
Trude Marstein heeft met Weekend een steeds verder uitdijende verhalenoceaan gebaard. De kunst is daarin is te blijven dobberen, want 480 pagina’s is te lang, en 118 vertellers van het goede te veel. Weekend balanceert dan ook soms gevaarlijk op de slappe koord tussen stijloefening en spannend verhaal. Maar uit de totaalconstructie en uit elke afzonderlijke zin spreken zo veel bezieling en vakmanschap dat het verhaal geschreven lijkt in één grote gulp, in één grote gedachtestroom, zij het dan uit verschillende monden en hoofden. En dat wekt bewondering. Marstein overtuigt nog niet volledig, maar is absoluut een schrijfster om in de gaten te houden.
Trude Marstein / Weekend / vertaling: Maaike Lahaise / Houtekiet/Atlas / 480p
