De Deen Peter Høeg heeft een nieuwe roman uit, De kinderen van de olifantenhoeders. Misschien komt hij opnieuw in de gratie van lezers en critici.
Ooit was de publicatie van een nieuwe Peter Høeg een gebeurtenis. De 54-jarige Deen werd na zijn debuut Voorstelling van de twintigste eeuw meteen omarmd door lezers en critici en brak in 1992 wereldwijd door met het verfilmde Smilla's gevoel voor sneeuw. Maar hij liet zich niet vastpinnen op het succes van Smilla, een donker moordmysterie, en exploreerde met elk nieuw boek nieuwe stijlen. Ergens onderweg haakten lezers en critici af - De stilte en het meisje uit 2006, Høegs eerste roman in tien jaar, werd in Denemarken afgedaan als een te complex experiment.
Na vijf jaar stilte is Høeg nu terug met een nieuw boek: De kinderen van de olifantenhoeders. Het is geen tegemoetkoming aan de kritiek, maar een vrij ingewikkeld en ambitieus bouwwerk met tal van verhaallijnen, flashbacks, uitweidingen en kleurrijke personages. De toon is vrolijk en licht, ver weg van de somberte die als een donderwolk boven Smilla hangt.
Sprookjesachtig
Maar ondanks die toon hapt De kinderen van de olifantenhoeders niet eenvoudig weg. Høeg heeft het verhaal een interne logica meegegeven, maar die is vrij fantastisch. Wie even niet oplet, is gedoemd te verdwalen.
Een deel van de complexiteit van het verhaal zit in de rijke symboliek. Neem de titel: olifantenhoeders zijn mensen die 'binnen in zich iets hebben dat veel groter is dan zij zijn en waar ze geen controle over hebben', schrijft Høeg. De meesten slagen erin om die interne olifant het grootste deel van hun leven in bedwang te houden, maar af en toe breekt dat beest uit, en dan moeten ze erachteraan. Daarnaast zit de symboliek ook in de sprookjesachtige personages en in het decor: het fictieve eilandje Finø, in de al even fictieve Zee der Mogelijkheden.
De olifantenhoeders uit de titel zijn de ouders van het veertienjarige hoofdpersonage Peter, een dominee en zijn echtgenote. Hun olifant is religie, en ook wel geld. Wanneer ze tijdens een reis verdwijnen, gaat Peter met zijn broer, zus en hond op zoek. Ze komen hun ouders op het spoor, maar vinden ook een misdaadbende op hun weg. Hun onorthodoxe, maar doeltreffende speurwerk trekt de aandacht van politie en geheime diensten, en naarmate hun tocht langs de meest bizarre plaatsen en mede- en tegenstanders vordert, worden de rollen omgedraaid.
Kinderen
De eerste zin van de roman zet de toon: 'Ik heb een deur gevonden die uit de gevangenis voert. Hij komt uit op de vrijheid. Ik schrijf dit om jou de deur te laten zien.' Vrijheid is volgens Peter en zijn zus een basisvoorwaarde voor geluk. In hun zoektocht komen ze daarbij, als domineeskinderen, onvermijdelijk op het terrein van religie, mystiek en fundamentalisme. De interessante apotheose van het verhaal speelt op een grote oecumenische synode.
De hoofdpersonages zijn niet toevallig kinderen - ze vertegenwoordigen een puurheid in het zoeken naar zin en geluk. Høeg probeert te onderzoeken hoe ze in het leven staan, en hoe wij daar als volwassenen mee omgaan. Als neveneffect van hun vrijheidsstreven moeten de kinderen zich ook losmaken van hun ouders. Dat heeft zijn prijs: hun onschuld, en veel eenzaamheid.
Er is best wel wat tegen De kinderen van de olifantenhoeders in te brengen. Het bouwwerk van de roman is ingewikkeld en soms warrig; de symboliek is soms hermetisch; de uitweidingen doen niet altijd ter zake en de precieze toedracht wordt nooit helemaal duidelijk. Maar Høeg is wel voortdurend onderhoudend en grappig en zijn belangrijkste eigenschap, zijn vermogen tot schaamteloos ongebreidelde fantasie, is onaangetast. De kinderen van de olifantenhoeders is verre van een perfecte roman, maar met die critici en lezers komt het wel weer goed.
Na vijf jaar stilte is Høeg nu terug met een nieuw boek: De kinderen van de olifantenhoeders. Het is geen tegemoetkoming aan de kritiek, maar een vrij ingewikkeld en ambitieus bouwwerk met tal van verhaallijnen, flashbacks, uitweidingen en kleurrijke personages. De toon is vrolijk en licht, ver weg van de somberte die als een donderwolk boven Smilla hangt.
Sprookjesachtig
Maar ondanks die toon hapt De kinderen van de olifantenhoeders niet eenvoudig weg. Høeg heeft het verhaal een interne logica meegegeven, maar die is vrij fantastisch. Wie even niet oplet, is gedoemd te verdwalen.
Een deel van de complexiteit van het verhaal zit in de rijke symboliek. Neem de titel: olifantenhoeders zijn mensen die 'binnen in zich iets hebben dat veel groter is dan zij zijn en waar ze geen controle over hebben', schrijft Høeg. De meesten slagen erin om die interne olifant het grootste deel van hun leven in bedwang te houden, maar af en toe breekt dat beest uit, en dan moeten ze erachteraan. Daarnaast zit de symboliek ook in de sprookjesachtige personages en in het decor: het fictieve eilandje Finø, in de al even fictieve Zee der Mogelijkheden.
De olifantenhoeders uit de titel zijn de ouders van het veertienjarige hoofdpersonage Peter, een dominee en zijn echtgenote. Hun olifant is religie, en ook wel geld. Wanneer ze tijdens een reis verdwijnen, gaat Peter met zijn broer, zus en hond op zoek. Ze komen hun ouders op het spoor, maar vinden ook een misdaadbende op hun weg. Hun onorthodoxe, maar doeltreffende speurwerk trekt de aandacht van politie en geheime diensten, en naarmate hun tocht langs de meest bizarre plaatsen en mede- en tegenstanders vordert, worden de rollen omgedraaid.
Kinderen
De eerste zin van de roman zet de toon: 'Ik heb een deur gevonden die uit de gevangenis voert. Hij komt uit op de vrijheid. Ik schrijf dit om jou de deur te laten zien.' Vrijheid is volgens Peter en zijn zus een basisvoorwaarde voor geluk. In hun zoektocht komen ze daarbij, als domineeskinderen, onvermijdelijk op het terrein van religie, mystiek en fundamentalisme. De interessante apotheose van het verhaal speelt op een grote oecumenische synode.
De hoofdpersonages zijn niet toevallig kinderen - ze vertegenwoordigen een puurheid in het zoeken naar zin en geluk. Høeg probeert te onderzoeken hoe ze in het leven staan, en hoe wij daar als volwassenen mee omgaan. Als neveneffect van hun vrijheidsstreven moeten de kinderen zich ook losmaken van hun ouders. Dat heeft zijn prijs: hun onschuld, en veel eenzaamheid.
Er is best wel wat tegen De kinderen van de olifantenhoeders in te brengen. Het bouwwerk van de roman is ingewikkeld en soms warrig; de symboliek is soms hermetisch; de uitweidingen doen niet altijd ter zake en de precieze toedracht wordt nooit helemaal duidelijk. Maar Høeg is wel voortdurend onderhoudend en grappig en zijn belangrijkste eigenschap, zijn vermogen tot schaamteloos ongebreidelde fantasie, is onaangetast. De kinderen van de olifantenhoeders is verre van een perfecte roman, maar met die critici en lezers komt het wel weer goed.
Peter Høeg / De kinderen van de olifantenhoeders / vertaling: Gerard Cruys / Meulenhoff / 368p / recensie 'De olifant in elk van ons' gepubliceerd in De Standaard der Letteren op 06/07/2011
