De Zweed Henning Mankell (1948) is in België vooral bekend voor zijn thrillers over Kurt Wallander, maar hij schrijft ook literaire romans. De Daisy sisters, een vroeg werk uit 1982, negen jaar voor zijn eerste Wallander-verhaal, wordt als zo'n literaire roman in de markt gezet, als tegengewicht voor de thrillers. Jammer genoeg wil dat vooral zeggen dat Mankell er alle spanning heeft uitgelaten.
De Daisy sisters is een 634 pagina's dikke panoramische roman over drie generaties vrouwen, van begin jaren '40 tot begin jaren '80. De Zweedse neutraliteit tijdens de Tweede Wereldoorlog, de consolidatie van de welvaartsstaat en de economische groei tijdens de jaren van de sociaaldemocraat Tage Erlander, de communistische tegenbeweging en de Koude Oorlog: die dingen vormen het decor waartegen de levens van Elna, Eivor en Linda zich ontvouwen.
Op haar zeventiende heeft Elna de wereld aan haar voeten - tot ze na een verkrachting zwanger blijkt. Ze bevalt van Eivor, en maakt meteen kennis met de grenzen aan haar vrijheid.
De Daisy sisters is te lezen als Mankells commentaar op het gezegde van George Santayana: ook wie de geschiedenis kent, is blijkbaar gedoemd om ze te herhalen. Dat is in het geval van Elna, Eivor en Linda niet het beste nieuws van de wereld; de familiekroniek is een aaneenschakeling van tienerzwangerschappen, verkrachtingen, abortussen, huiselijk geweld, ongerealiseerde verlangens en voortijdig geïmplodeerde dromen.
Schering
In het Zweden van De Daisy sisters is sociale ellende schering en inslag. Over de jaren veranderen de mores - de moderniteit sluipt binnen, de positie van de vrouw in de maatschappij verandert - en dat biedt wel nieuwe kansen, maar de problemen blijven dezelfde. De vraag dringt zich op: in hoeverre kan iemand zelf de verantwoordelijkheid voor zijn leven opnemen? Is het mogelijk de fouten van je ouders te vermijden?
De voorspelbare want zich herhalende patronen leiden niet direct tot opbeurende literatuur. Mankell schetst een interessant tijdsbeeld, met enkele veelbelovende personages, maar gaat kopje onder in een vloedgolf van treurig fatalisme en miserabilisme. De Daisy Sisters kreunt bovendien onder een gebrek aan spankracht en is gewoon te lang. Ons ontgaat de relevantie van de vertaling 27 jaar na publicatie.
Henning Mankell / De Daisy Sisters / vertaling: Edith Sybesma / De Geus / 633p / recensie 'Miserie in drievoud' gepubliceerd in De Standaard der Letteren
Geen opmerkingen:
Een reactie posten